Juče je u svečanoj sali Filološkog fakulteta u Nikšiću održana Javna debata na temu „Sloboda okupljanja LGBTIQ osoba na lokalnom nivou“, u organizaciji NVO LGBTIQ Socijalni Centar. Veliku zahvalnost za realizaciju ovog istorijskog događaja za LGBTIQ zajednicu u Nikšiću i Crnoj Gori dugujemo Filološkom fakultetu, kao domaćinu Javne debate.
Učesnice debate su bile prof. dr Tatjana Jovović, dekanica Filološkog fakulteta, prof. dr Biljana Maslovarić, profesorica na Filozofskom fakultetu, mr Ksenija Rakočević, aktivistkinja za ljudska prava, te Stevan Milivojević i John M. Barac, aktivisti za ljudska prava LGBTIQ osoba.
U uvodnom dijelu događaja, dekanica Filološkog fakulteta gđa Jovović osvrnula se na činjenicu da je položaj LGBTIQ zajednice u okvirima manjih sredina koje su, po pravilu, nedovoljno tolerantne na različitosti, zapravo pitanje osnovnih sloboda. Ona je istakla da sloboda nije privilegija većine, već da sloboda pripada svima, baš kao i pravo na ljubav. Takođe, naglasila je da ova debata treba da pokrene otvorenost studentske populacije prema ovakvim pitanjima i doprinese tome da se mladi ljudi ne osjećaju krivima ili manje vrijednima zbog svoje lične orijentacije i da ne moraju da se kamufliraju ispod maski preporučene normalnosti. Konačno, zaključila je time da je ovo prvi put da se u zgradi Filološkog i Filozofskog fakulteta organizuje na ovaj način tematizovana i koncipirana sesija, te izrazila otvorenost i spremnost Filološkog fakulteta da razvija ovakve teme i nadu da će one imati dobar odjek.
Profesorica na Filozofskom fakultetu gđa Maslovarić u svom uvodnom izlaganju je istakla da se upravo u zgradi u kojoj se organizuje debata njeguje kritička misao i da je upravo tu treba tražiti, iako je ona danas sporadična. Istakla je da su osnovni temelj debate, ali i svakog daljeg razgovora na ovu teme, upravo ljudska prava i da u tom domenu nema tabua i ćutnje. Napravila je osvrt na put čovječanstva od kreiranja Povelje Ujedinjenih nacija i Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima do danas, uz sve poteškoće i prepreke koje su se javljale.
Gđa Rakočević je posebno pozdravila i pohvalila spremnost i otvorenost Filološkog fakulteta za organizaciju događaja ove vrste, te istakla da je ova javna debata prvi put da ulazimo na univerzitet i na ovaj način govorimo o LGBTIQ pitanjima u akademskoj zajednici. Apostrofirala je ulogu sistema visokog obrazovanja i značaja rada sa studentima u ovom domenu. Kratko se osvrnula i na „nemilu“ 2015. godinu i tri zabrane održavanja „Nikšić prajda“, te poželjela svima inspirativnu debatu.
Gdin Milivojević je naveo da je ovo istorijski dan za LGBTIQ pokret, jer nakon pet godina pokušavanja formalizacije diskusije o ljudskim pravima LGBTIQ osoba se ona konačno realizuje u formi ove diskusije na Filološkom fakultetu. Naglasio je da je jedino ispravno i svrsishodno ići putem obrazovanja, te da promjena društva dolazi iz institucija visokog obrazovanja. Primjetio je da se dosta LGBTIQ studenata i dalje ne osjeća slobodno i ukazao na neophodnost da ove institucije postanu otvorenije.
Konačno, gdin Barac je fokus stavio na samu istoriju organizovanja javnih okupljanja LGBTIQ osoba u Crnoj Gori, od prvog protesnog skupa ispred Ambasade Turske 2012. godine, preko prvih parada ponosa 2013. godine, pa sve do zabrane „Nikšić prajda“ 2015. godine i svih događaja koji su slijedili nakon toga. Takođe, ukazao je i na značaj same javne debate i projekta u sklopu kojeg se ona realizuje, kao i na ulogu koju u tom procesu ima Filološki fakultet i ostali akteri.
U drugom dijelu događaja, učesnice i učesnici javne debate, koja je organizovana u puno poštovanje mjera koje su trenutno na snazi za teritoriju Opštine Nikšić, otvorili su brojne važne i relevantne teme od značaja za LGBTIQ zajednicu u Crnoj Gori.
Dekanica Jovović je, kroz prizmu književnosti i umjetnosti uopšte, a takođe i svog akademskog iskustva na Univerzitetu Stanford i u San Francisku, ukazala na činjenicu da su LGBTIQ osobe dio izvanrednog spektra nijansi, identiteta i posebnosti koje su sastavni dio svakog društva. Govoreći o položaju LGBTIQ osoba u Crnoj Gori danas, apostrofirala je neke od najosjetljivijih socijalnih momenta, te pružila svoju ličnu i profesionalnu podršku naporima koje LGBTIQ pokret ulaže u toj borbi, što se ogleda i u realizaciji ove debate.
Profesorica Maslovarić je govorila o tome koliko je značajna uloga odraslih i njihovih stavova u procesu kreiranja stavova mladih ljudi i koliko su često negativni stavovi kod mladih upravo rezultat takvih stavova kod odraslih koji na njih utiču. Ukazala je i na moć pojedinaca u okviru sistema i sve načine na koje to može imati uticaja na ljudska prava LGBTIQ osoba.
Gđa Rakočević je pružila osvrt na zakone i norme koje su postojale kroz istoriju Crne Gore, a koje su se ticale žena u crnogorskom društvu, a kasnije i LGBTIQ osoba. Izdvojila je i neke od najupečatljivijih primjera, kao što su djelovi Zakonika knjaza Danila. Takođe, kroz analizu feminističke teorije i regionalnog feminističkog pokreta, ukazala je na činjenicu da je LGBTIQ pokret i prije nego što je formalno postojao na Balkanu bio na strani onih koji su trpjeli nasilje i diskriminaciju.
Poseban dio debate posvećen je i analizi slučaja „Nikšić prajda“, odnosno trostruke zabrane ovog događaja iz 2015. godine. Gdin Milivojević pružio je osvrt na cjelokupni tok dešavanja, od trenutka kada je ideja „Nikšić prajda“ prvi put formulisana, preko same zabrane, pa sve do aktuelnog sudskog procesa.
U neformalnom dijelu događaja, prisutni su imali prilike da od učesnica i učesnika Javne debate čuju više o konkretnim temama koje su se otvorile tokom događaja i prošire dijalog van postavljenih okvira.
Ovaj događaj je organizovan u okviru projekta „Sloboda okupljanja LGBTIQ osoba na lokalnom nivou“ koji je podržan kroz Program malih grantova u okviru projekta „Okupljanja za ljudska prava: Sloboda javne riječi u javnom prostoru“, koji sprovodi Institut alternativa u partnerstvu sa Akcijom za ljudska prava, a podržava Evropska unija. Svi proizvodi i rezultati projekta su isključiva odgovornost LGBTIQ Socijalnog Centra i ni na koji način ne odražavaju stavove Evropske unije i Instituta alternativa.
